باب
فضل إسباغ
الوضوء على
المكاره
14- HOŞA GiTMEYEN
ZORLUKLARA RAĞMEN ABDESTİ MÜKEMMEL ALMANIN FAZİLETİ BABI
41 - (251) حدثنا
يحيى بن أيوب
وقتيبة وابن
جر. جميعا عن إسماعيل
بن جعفر. قال
ابن أيوب: حدثنا
إسماعيل.
أخبرني
العلاء عن
أبيه، عن أبي هريرة؛
أن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم قال: "ألا
أدلكم على ما
يمحو الله به
الخطايا
ويرفع به
الدرجات؟"
قالوا: بلى. يا
رسول الله!
قال "إسباغ
الوضوء على
المكاره.
وكثرة الخطا
إلى المساجد.
وانتظار
الصلاة بعد
الصلاة. فذلكم
الرباط".
[:-586-:] Bize Yahya b. Eyyub ile Kuteybe ve İbnî Hucr toptan İsmail
b. Ca'fer'den rivayet ettiler, İbni Eyyub dediki: Bize İsmail rivayet etti.
(Dediki) : Bana Ala' babasından, o da Ebu Hureyre'den
naklen haber verdiki: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Size Allah'ın,
kendisi sebebiyle günahları sildiği ve onunla dereceleri yükselttiği bir hususu
göstermeyeyim mi" buyurdu.
Ashab: Elbette, göster
ey Allah'ın Resulü dediler. O: "Hoşlanılmayan hallere ve zorluklara rağmen
abdesti tam almak, mescitlere çokça adım atmak, namazdan sonra diğer namazı
beklemek, işte ribat budur" buyurdu.
Diğer tahric: Tirmizi,
SI; Tuhfetu'l-Eşraf, 13981
(251) حدثني
إسحاق بن موسى
الأنصاري.
حدثنا معن.
حدثنا مالك. ح
وحدثنا محمد
بن المثنى.
حدثنا محمد بن
جعفر. حدثنا
شعبة. جميعا
عن العلاء بن
عبدالرحمن،
بهذا الإسناد.
وليس في حديث
شعبة ذكر
الرباط. وفي
حديث مالك
ثنتين "فذلكم
الرباط. فذلكم
الرباط".
[:-587-:] Bana İshak b. Musa el-Ensari tahdis etti. Bize Ma'n tahdis
etti, bize Malik tahdis etti. (H) Bize Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti.
Bize Muhammed b. Cafer tahdis etti. Bize Şu'be tahdis etti. Hepsi birlikte Ala
b. Abdurrahman'dan bu isnad ile rivayet ettiler ama Şu'be'nin hadisi
rivayetinde ribattan söz edilmemektedir. Hadisin Malik tarafından rivayetinde
ise bu iki defa sözkonusu edilerek: "İşte ribat budur, işte ribat
budur" demiştir.
Diğer tahric: Nesai,
143; Tuhfetu'l-Eşraf, 14087
NEVEVİ ŞERHİ: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Size,
Allah'ın kendisi i/e günahları si/diği dereceleri yükselttiği. .. İşte ribat
budur" buyruğu hakkında Kadı İyaz der ki: Günahların silinmesi, mağfiret
edilip bağışlanmalarından kinayedir. Bununla birlikte, Hafaza meleklerinin
yazdıkları kitaptan silinmesi anlamında olma ihtimali de vardır. Böylelikle
bunların bağışlandıklarının delili olur. Derecelerin yükseltilmesi ise
cennetteki mevkilerin yükseltilmesi demektir. Abdestin tam ve eksiksiz alınması
(isbağ) ise mükemmel abdest almak demektir.
"Hoşlanılmayan,
zor haller (el-mekarih)" ise aşırı soğuk, vücudun acı çekmesi, hasta olmak
ve benzeri hallerde sözkonusu olur. "Çokça adım atmak" ise evin
uzaklığı ve defalarca gidilmesi ile olur. Namazdan sonra diğer namazın
beklenmesi hakkında Kadı Ebu'l-Velid el-Bad de şöyle der: Bu vakitleri
birbirine yakın iki namaz hakkındadır. Böyle olmayanların ise bu şekilde
beklenmesi insanların uygulamalarından değildir.
"İşte
ribat budur. " Yani teşvik edilmiş ribat buna derler. Ribatın asıl anlamı
kendisini bir şeye hapsetmektir. Burada kendisini böyle bir itaate hapsetmiş
gibi olduğundan dolayı ribat denilmiştir. Ribatın en faziletlisinin o olması
ihtimali vardır diye de açıklanmıştır. Nitekim, cihat nefse karşı cihattır,
denildiği gibi. Ayrıca mümkün ve kolayolan ribat budur anlamında da olabilir
yani bu ribat türlerinden bir türdür. Kadı İyaz'ın açıklamaları burada sona
ermektedir.
Hepsi
güzelolmakla birlikte namazı beklemek ile ilgili el-Bad' nin sözü müstesnadır,
o tartışılır. Allah en iyi bilendir.
"Hadisin
Malik tarafından rivayetinde bu söz iki defa tekrar edilerek" Müslim'in
rivayetinde bu söz bu şekilde iki defa tekrar edilmiştir. Muvatta'daki
rivayetinde ise üç defa tekrar edilerek (3/141) "işte ribat budur, işte
ribat budur, işte ribat budur" denilmiştir.
Bunu
tekrar etmenin hikmetine gelince, buna ihtimam gösterilmesi ve konumunun
büyüklüğünü anlatmak için olduğu söylendiği gibi Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) sözünün anlaşılması için tekrar etmek alışkanlığı üzere bunu tekrar
etmiştir diye de söylenmiştir, ama birinci açıklama daha güçlüdür. Allah en iyi
bilendir.
DAVUDOĞLU AÇIKLAMA: Bu hadisin şerhinde
Kaadî Iyad şunları söylemektedir: «Günahları mahvetmek onları affu mağfiret buyurmaktan
kinayedir. Maamafih onları hafaza meleklerinin defterlerinden silmek de
kasdedilmiş olabilir. Buda günahların affına cennete derecelerin
yükseltilmesine delildir. Zorluklar soğuğun şiddetinden, vücudun hastalık
sebebiyle elem ve kederinden ve buna benzer şeylerden neş'et eder.
Mescitlere
doğru adımı çok atmak evin onlara uzaklığı ve onlara çok gidip gelme sebebiyle
olur.»
Ebu'l
Velid el-Bakî namazdan sonra namaz beklemenin birbirine yakın namazlar hakkında
olduğunu sair namazlarda beklemenin adet olmadığını söylüyor.
Ribat;
nevbet yeri manasınadır. Esas itibari ile bir şey'e kendini hapsetmek demektir.
Ribat
meselesi Ebu Hureyre hadisinde bir, Malik hadisinde iki «el-Muvatta'da ise üç
defa zikredilmiştir. Tekrarın hikmeti bu meselenin pek mühim, şanının pek büyük
olduğunu bildirmektir, bazıları: «Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in
adeti bir şey'i anlatırken iyi anlaşılması için onu üç defa tekrar etmektir.
Buradada onun için tekrarlamıştır» derler.